Communicatie. Wie kent het niet dat je op een inhoudelijk punt tegenover elkaar komt te staan? Het niet eens bent met elkaar, het tegenovergestelde vindt of langs elkaar heen praat? Dan is het interessant om te proberen om op procesniveau wel ruimte te vinden om samen weer verder te komen. Wat is procesniveau? Voor mij is procesniveau gericht op de omgang met elkaar; dus niet inhoudelijk wat we zeggen, maar hoe we het zeggen.
Een voorbeeld ter illustratie. Een koppel wil uit eten gaan. De een wil naar de Chinees, de ander naar de Italiaan. Op zich geen ramp, maar wel onhandig als je samen uit eten wilt gaan en ieder bij zijn eigen voorkeur blijft. Een inhoudelijke discussie richt zich met name op het naar voren brengen van de voordelen van ieders eigen voorkeur en de nadelen van de voorkeur van de ander. De Chinees is niet lekker, de Italiaan is wel lekker. De Chinees heeft meer keus, de Italiaan minder. De Chinees is altijd druk, de Italiaan is lekker rustig. Enzovoort, enzovoort.
Als we geen andere beweging maken, kunnen we gevangen blijven in deze discussie die waarschijnlijk ook frustraties en andere emoties met zich mee gaat brengen. Wat zou je op procesniveau kunnen doen om hier uit te komen?
“Hé, wat jammer dat we zo tegenover elkaar komen te staan in onze keuze van een restaurant.” Vaak is deze zin al voldoende om uit de strijd te komen en een mildere toon in het gesprek te krijgen. “Ik wil het vooral goed hebben samen. Het hoofddoel voor mij is dat ik een gezellige avond met je heb.”
“Ja, voor mij ook,” zegt de ander, “heb je ideeën om hier uit te komen?”
“Ja, laten we naar de Mexicaan gaan.” Of: “Weet je, de Italiaan vind ik wel lekkerder, maar nog belangrijker vind ik dat we het fijn hebben samen. Zullen we nu de Chinees doen en volgende keer de Italiaan?”
Op procesniveau kun je dus beschrijven hoe het gesprek gaat en zodoende kijken naar wat het gesprek met je doet, wat je werkelijke intentie is. Daardoor kan er draagvlak ontstaan om weer verder te kunnen. Dit vergt wel van je dat je het op een niet-verwijtende manier zegt. Vaak ontstaat de neiging om te wijzen naar de ander, omdat je denkt dat deze de veroorzaker is van de discussie. Als hij gewoon normaal zou doen of zijn ongelijk zou toegeven, was er niets aan de hand geweest. Natuurlijk is dit niet zo. Beiden hebben een aandeel in deze. Het is dan ook belangrijk om aan gemeenschappelijkheid te werken.