Wat “luisteren” kan brengen

Een kort verhalend artikel over de kunst van het luisteren en wat het teweeg kan brengen. Luisteren is een fenomeen dat steeds terugkeert in mijn begeleiding. Ik herinner me nog heel goed een van de eerste casussen die ik kreeg toen ik pas mijn eigen zaak had. Toentertijd werd ik als o.a. als trainer ingehuurd door een psychotherapiepraktijk voor het geven van trainingen aan kinderen, jongeren en volwassenen.

Een meisje van negen jaar kwam bij me in begeleiding. De reden was dat ze werd gepest op school. Ze ging met tegenzin naar school en had zelfs buikpijn van de spanning. Graag wilde ze beter voor zichzelf leren opkomen. School had al verschillende acties ondernomen om dit pesten te stoppen. Maar tot dusver was het nog niet gelukt.

School wist ook niet goed wat te doen, omdat het pestgedrag hen niet opviel. Ze hadden zelfs een stagiaire de opdracht gegeven om haar in de klas in de gaten te houden. Maar deze zag niets gebeuren. Toen ik dit hoorde, vroeg ik het meisje waar ze gepest werd. Ze antwoordde direct dat ze in de gang werd gepest! Blijkbaar had niemand van school haar gevraagd waar ze gepest werd.

Eigenlijk ongelooflijk. Er is heel wat energie verloren gegaan van ouders naar school, van school naar het kind toe, terwijl het simpelweg vragen aan het kind uitbleef. Het meisje wist ook heel goed wat de oplossing was voor haar probleem. Ze wilde naar één meisje in het bijzonder sterker zijn. En niet sterker zijn in de zin van slaan, maar wel door van zich af te kunnen spreken. Vervolgens hebben we geoefend wat ze zou willen zeggen op een krachtige manier. Allereerst hebben we een knuffel als tegenspeler in het rollenspel gebruikt, toen ikzelf en toen een foto van het meisje. Ik zie haar nog steeds staan; een klein meisje van negen jaar met lang steil blond haar en grote blauwe ogen, haar vuistjes gebald en een blos op haar wangen worstelend om de tekst op een krachtige manier eruit te krijgen. Het lukte haar! Niet alleen bij mij, maar ook op school. Vanaf het moment dat ze het op school deed, hield het pesten op. Eigenlijk was het enige wat ik deed luisteren naar haar, want zij reikte me de oplossing aan.

Nu ruim vier jaar later, doe ik in de kern dezelfde dingen (dan niet met knuffel) met managers, specialisten en andere hoge (volwassen) functies. En wat ik toen en nu nog steeds merk is hoe bijzonder het is voor mensen als je oprechte interesse hebt in hen. Ik krijg mensen van diverse milieu’s, regio’s en functies, maar ik ben keer op keer verbaasd hoeveel mensen in tranen uitbarsten in de gesprekken. Simpelweg door onbevooroordeeld te luisteren naar hun verhaal. Opmerkelijk is dat als eenmaal alles op tafel ligt de oplossing voor hun dilemma zich van zelf aandient.

“Met je oren luisteren is slechts een ding. Luisteren met begrip is iets anders. Maar luisteren met het wezen beperkt zich niet tot een vermogen, tot een oor, of tot een verstand. Het vereist leegheid van alle vermogens. En pas wanneer de vermogens leeg zijn, luistert het hele wezen. Er ontstaat een aanraking met het wezen recht voor je, wat nooit gehoord kan worden met het oor of begrepen worden door het verstand.”
Chuang-Tzu, Chinese filosoof